Porodična tradicija gajenja lekovitog bilja

25/09/2018Mila Mirković1656 pregleda

Kada vam je deda travar i odrastate uz tavan pun lekovitog sušenog bilja, od malena se lečite čajevima i ručno spravljenim melemima, smatrate to kao neotuđivi i integralni deo života koji prirodno pripada svakom ljudskom biću – za Radost Života kaže Gordana Urošević koja gajenjem i proučavanjem lekovitog bilja nastavlja porodičnu tradiciju.

Naša klima, voda i zemljište poklanjaju nam izvanredne plodove, čije pravilno korišćenje u ishrani omogućava harmonično funkcionisanje organizma. Još su stari Sloveni znali za lekovito dejstvo biljaka pa se to iskusto prenosilo kroz narodno pamćenje sve do danas. Jedna od najpoznatijih biljaka, kojoj su osim lekovitih pripisivana i sveta obeležja, bila je bosiljak.

Prvi pisani dokumenti o upotrebi biljaka u lečenju u našoj zemlji sadržani su u manastirskim kodeksima iz 14., 15. i 16. veka – Hodoškom i Hilandarskom manastirskom kodeksu.Vuk Stefanović Karadžić je 1818.g. u Srpskom riječniku objavio veliki broj podataka o upotrebi biljaka u narodnoj medicini. U 19. veku posebno mesto u izučavanju fitoterapije zauzimaju Josif Pančić svojim delom Botanika (1868.) i Sava Petrović koji je napisao kljigu o rasprostranjenosti i upotrebi lekovitog bilja kod nas, Lekovito bilje Srbije (1883). U isto vreme Vladan Đorđević objavljuje Narodna medicina u Srba i Vasa Pelagić priručnik Stvarni narodni učitelj. Ova dela su dosta pomogla popularisanju upotrebe lekovitog bilja.

Početkom 20. veka počinje i novo poglavlje u razvoju fitoterapije obeleženo radom Jovana Tucakovića i njegovih saradnika, učenika i sledbenika. Višegodišnji rad u prikupljanju podataka o rasprostranjenju lekovitih biljaka, njihovoj upotrebi u narodnoj medicini kao i laboratorijska ispitivanja njihovih sastojaka postavili su temelje naše fitoterapije. Među mnogobrojnim naučnim i stručnim radovima izdvajaju se Farmakognozija (1948) i Lečenje biljem (1971). Ovaj vrsni naučnik je osnivač Instituta za proučavanje lekovitog bilja Josif Pančić u Beogradu.

Prema farmakološkom dejstvu lekovite biljke je moguće podeliti u dve grupe:

lekovite biljke blagog dejstva, kojima pripada veliki broj biljka koje su u širokoj i skoro svakodnevnoj upotrebi kakve su recimo nana, kamilica, lipa, šipak i dr
lekovite biljke jakog delovanja – morfin, ili atropin i druge biljke čija je upotreba i rukovanje (skladištelje, izrada preparata i davanje bolesnicima) propisana zakonom o otrovnom bilj

Prema načinu delovanja na ljudski organizam najčešće se svrstavaju u nekoliko grupa:

biljke koje deluju na rad srca i krvnih sudova
biljke koje deluju nadražujuće na nervni sistem
biljke koje umirujuće deluju na nervni sistem
biljke za ublažavanje bolova
biljke koje regulišu rad sistema za varenje
biljke koje olakšavaju iskašljavanje
biljke koje ubrzavaju zarastanje rana

Danas se koristi oko 10 000 vrsta biljaka i posvećuje im se velika pažnja upravo u cilju pronalaženja boljih lekova koji bi po organizam čoveka bili što je moguće manje štetni.

U domaćim uslovima od lekovitog bilja mogu se pripremati različiti ekstrakti – čajevi, macerarti, tinkture, sokovi, praškovi ili melemi.

Gordana Urošević za Radost Života kaže da se gajenjem lekovitog i ostalog bilja vraća porodičnoj tradiciji i otkriva lek prirodni lek za ciste i miome:

Lek za ciste i miome

300 gr čuvarkuće
300 gr meda

Čuvarkuću izblendati ili istucati u avanu i pomešati sa medom. Držati u frižideru sedam dana i nakon toga konzumirati tri kašike dnevno.

Čuvarkuća sadrži tanin, biljnu sluz i vrlo vredne flavonoide. U narodnoj medicini koristi se zbog svojih antiupalnih, adstringentnih i diuretičkih svojstava. Primjenjuje se u obliku soka, obloga, masti, tinkture ili čaja. Čuvarkuća je stari narodni lek za uhobolju, oštećenja bubne opne i gubitak sluha. Savremena istraživanja usmerena su na polisaharide iz njenog soka kojima se pripisuje delovanje na imunološki sastav i pomoć kod kanceroznih oboljenja. Proizvode se homeopatski preparati čuvarkuće koji se koriste kod gnojne upale zubnog mesa i upale grla. Beloruski stručnjaci preporučujuju sveži sok čuvarkuće sa medom kod srčanih mana.